لباس محلی بختیاری
لباس محلی مردان و زنان بختیار
یکشنبه 29 مرداد 1396
8991
لباس مردان :
چوقا: چوقا یا چوخا، ردا و بالاپوش مردان عشایر بختیاری است که از پشم گوسفند بافته می شود و دارای نقوش و خطوط سیاه و سفید درهم تنیده است که خطوط سیاه از بالا به پایین و خطوط سفید از پایین به بالا موازی هم بافته می شوند.
گفته شده است نگاره و طرح «چوقا» الهام گرفته از معبد «زیگرات چغازنبیل» بزرگ ترین معبد ایلامیان است. برخی نیز طرح «چوقا» را برگرفته از مقبره کوروش هخامنشی می دانند. همچنین آورده شده است که دو رنگ متضاد سیاه و سفید به کار رفته در «چوقا» نماد خیر و شر است. البته این وجه تسمیه ها مورد تایید و توافق صاحبنظران نیست و فقط بر پایه حدس و گمان است.
گفته شده است نگاره و طرح «چوقا» الهام گرفته از معبد «زیگرات چغازنبیل» بزرگ ترین معبد ایلامیان است. برخی نیز طرح «چوقا» را برگرفته از مقبره کوروش هخامنشی می دانند. همچنین آورده شده است که دو رنگ متضاد سیاه و سفید به کار رفته در «چوقا» نماد خیر و شر است. البته این وجه تسمیه ها مورد تایید و توافق صاحبنظران نیست و فقط بر پایه حدس و گمان است.
چوقا در کلیه فصول سال مورد استفاده قرار می گیرد. مردان بختیاری در تابستان در زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می پوشند. این بالاپوش، گرما را در زمستان نگه می دارد و رطوبت و خنکی را در تابستان حفظ می کند.
شلوار دبیت: مردان بختیاری معمولا شلواری مشکی رنگ به پا دارند که به شلوار «دبیت» معروف است. پارچه این شلوار تولیدشده در کارخانه دبیت انگلستان است. خصوصیت بارز و متمایزکننده این شلوار دمپای بسیار گشاد آن است به طوری که عرض دمپای این شلوار به 50 سانتی متر می رسد.
پوشیدن شلوار دبیت با کت نیز مرسوم است. معمولا اگر شلوار دبیت را با کت بپوشند، یک دوال (کمربند) چرمی را محکم به کمر شلوار می بندند و اگر شلوار دبیت را همراه با چوقا به تن کنند، دوالی چرمی با پهنای کم بر روی کمر شلوار آویزان می کنند. بختیاری ها در انتخاب دوال حساسیت خاصی دارند، از دوالی چرمی معروف به چرم بلغار بسیار تعریف می کنند و این چرم را بسیار می پسندند.
پوشیدن شلوار دبیت با کت نیز مرسوم است. معمولا اگر شلوار دبیت را با کت بپوشند، یک دوال (کمربند) چرمی را محکم به کمر شلوار می بندند و اگر شلوار دبیت را همراه با چوقا به تن کنند، دوالی چرمی با پهنای کم بر روی کمر شلوار آویزان می کنند. بختیاری ها در انتخاب دوال حساسیت خاصی دارند، از دوالی چرمی معروف به چرم بلغار بسیار تعریف می کنند و این چرم را بسیار می پسندند.
شلوار دبیت یک جیب بیشتر ندارد. این جیب در سمت راست قرار می گیرد و با یک زیپ و یا چند چفت بسته می شود.
کلاه خسروی: کلاه خسروی سیاه رنگ (در گذشته نوع سفید آن نیز استفاده می شد) است و از پشمی که لا به لای موهای بز وجود دارد بافته می شود. این کلاه به لحاظ اندازه و انواع آن سه گونه است: کلاه بزرگ، کلاه متوسط، و کلاه کوچک که دو مورد اول به کلاه خسروی معروف هستند. کلاه خسروی که مردان بختیاری بر سر می گذارند ربطی به سرما و گرما، نور آفتاب و گرد و خاک ندارد بلکه این کلاه، نمادی از بزرگی است. کلاه خسروی عقب و جلو ندارد و از هر طرفی که روی سر گذاشته شود تفاوتی نمی کند. مردان بختیاری در شرایط روحی مختلف آن را به عقب، جلو، چپ و راست سر خم می کنند.
گیوه ملکی: پاپوش مردان بختیاری کفشی است که به گیوه ملکی معروف است. امروزه به سبب گرانی، این نوع گیوه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
لباس زنان :
لچک (کلاهک): لچک، کلاهی است که زنان بختیاری در زیر «مینا» استفاده می کنند و با سکه های قدیمی، مروارید، سنگ و پولک تزیین می شود. «لچک» دارای انواع گوناگونی ریالی، سیخکی، و صدفی است که رایج ترین نوع آن لچک ریالی است که در آن از سکه های قدیمی استفاده می شود.
مینا: مینا، روسری بزرگ مستطیل شکل از جنس حریر و در رنگ های مختلف است که زنان بختیاری به صورت ویژه ای به سر می کنند. مینا را با سنجاق توسط بندی از یک سوی «لچک» به سوی دیگر آن از پشت سرشان می آویزند که به آن «سیزن» گفته می شود. بعد موهای جلو را تاب می دهند و از زیر لچک بیرون می آورند و در پشت مینا پنهان می کنند. در زبان محلی به موهای تاب داده شده «ترنه» گفته می شود.
جومه (پیراهن): تن پوش زنان بختیاری پیراهنی است به نام «جومه» یا «جوه» که معمولا دو چاک در اطراف کمر دارد و بلندی آن تا زانوها می رسد.
شلوار قری: شلوار قری، شلواری چین دار و بدون پاچه است که نیم تنه پایین بدن را پوشش می دهد. معمولا در قسمت بالای شلوار قری جداره ای بوجود می آورند و طناب باریک یا بندی را از میان آن جداره عبور می دهند و شلوار قری را به وسیله همین بند و یا طناب باریک به کمر محکم می کنند.
شلوار قری از جنس پارچه های مخملی است که انتخاب رنگ های شاد، جذابیت این شلوار را چند برابر می کند. در زبان محلی بختیاری (قر) به معنی پیچ و تاب است.
شلوار قری از جنس پارچه های مخملی است که انتخاب رنگ های شاد، جذابیت این شلوار را چند برابر می کند. در زبان محلی بختیاری (قر) به معنی پیچ و تاب است.
جلیقه: جلیقه (جلیزقه)، روی پیراهن پوشیده می شود و جنس آن از مخمل است.
