شیرینی های سنتی ایران

1. سوهان

در نوروز قدیم، سوهان یک شیرینی نوروزی به حساب می‌آمد. شیرینی‌ای که البته هنوز هم در خانواده‌های سنتی جزئی از بساط پذیرایی عید به حساب می‌آید. سوهان براى اولین بار در قم پخته شد و این طور که سوهانى‌هاى قدیمى قم می‌گویند، عمر آن به دوره قاجار می‌رسد. گفته می‌شود تا پیش از آن که یکی از درباریان حکومت مظفرالدین شاه نام سوهان را روی این شیرینی بگذارد، سوهان یک حلوای بسیار مغذی قمی به حساب می‌آمد.

2. گز

گز سابقه‌ای ۴۵۰ساله دارد و از گیاهی به نام گزانگبین تهیه می‌شود که در اطراف اصفهان و خوانسار می‌روید. طبق گفته‌ها گز از زمان صفویه و همزمان با شکوفا شدن مجدد هنر و فرهنگ ایرانی در اصفهان به وجود آمده است.گز سابقه‌ای ۴۵۰ساله دارد و از گیاهی به نام گزانگبین تهیه می‌شود که در اطراف اصفهان و خوانسار می‌روید. طبق گفته‌ها گز از زمان صفویه و همزمان با شکوفا شدن مجدد هنر و فرهنگ ایرانی در اصفهان به وجود آمده است.این شیرینی اگر چه با نام اصفهان عجین شده اما در استان‌های چهار محال و بختیاری، یزد و فارس هم تهیه می‌شود. گز اصفهان و گز چهار محال و بختیاری که در بلداجی شهرکرد تولید می‌شوند، از مرغوب‌ترین انواع گز است. گفته می‌شود گز در دوره آقامحمدخان قاجار به کشورهای دیگر صادر می‌شد و معمولا یکی از شیرینی‌هایی بود که به عنوان پیشکش به پادشاهان کشورهای دیگر هدیه داده میشود.

3. باقلوا

باقلوا هم یکی دیگر از بازمانده‌های پذیرایی قدیمی است که اگرچه اصلیت ایرانی ندارد اما خیلی خوب جای خودش را در فرهنگ ایرانی باز کرده است. اصلیت باقلوا به ترکیه و کشورهای آسیای میانه برمی‎گردد. اما در ایران، تبریز، یزد و قزوین معروف‌ترین باقلواهای کشور را دارند. باقلواهای تبریزی پرشهدتر از باقلواهای یزد و قزوین هستند و در مناطق مرکزی ایران مثل اصفهان هم باقلوا کم‌شیرین اما پرمغز تهیه می‌شود. باقلوا البته به بعضی از کشورهای عربی مثل لبنان و سوریه هم رفته و تا روسیه و یونان و قبرس هم رسیده است. اما معروف‌ترین باقلواپزی‌های دنیا را می‌توانید در ترکیه و باکو پیدا کنید.

4. نان برنجی

سوغات شیرین کرمانشاهی‌ها یکی دیگر از شیرینی‌های پرطرفدار ایرانی است که اگرچه این روزها جایش را به شیرینی‌های جدیدتر داده اما به دلیل ماندگاری بالا، از قدیم برای پذیرایی دو هفته‌ای نوروز مورد استفاده قرار می‌گرفت. سابقه پخت نان برنجی را به دوره قاجار نسبت می‌دهند و حداقل ۱۵۰ سال سن برای این شیرینی در نظر می‌گیرند. شاید به دلیل همین قدمت و محبوبیت هم بود که این شیرینی در هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور که در شهر شاهرود برگزار شد، به عنوان یک میراث ملی به ثبت رسید.

5. مسقطی

مسقطی بیشتر یک دسر ایرانی به حساب می‌آید اما در سفره نوروزی ایرانی‌ها، به خصوص در جنوب کشور جای قرص و محکمی دارد. مسقطی که با نشاسته و زعفران و مغز پسته درست می‌شود، شیرینی شیراز به حساب می‌آید اما نجف دریابندری در کتاب مستطاب آشپزی می‌نویسد:مسقطی در گذشته در سبدهای کوچک برگ خرما از بندر مسقط به سواحل ایرانی خلیج فارس می‌آمد و سپس در بندرعباس و لنگه و میناب و بوشهر نظیر آن ساخته می‌شد و هنوز هم می‌شود.