آداب و رسوم مردم خراسان رضوی

در این مقاله سعی داریم تا شما را با برخی از آداب و رسوم مردم خراسان رضوی آشنا کنیم.
فرهنگ مردم خراسان رضوی در اکثریت مناطق استان همان فرهنگ مردم ایران است البته کمی در جزئیات در شمال و جنوب و در بین ترک و کرد تفاوتهایی دارد که قابل تامل نیست. خراسان رضوی محل زندگی اقوام گوناگونی است كه به رغم تفاوتهای نژادی و فرهنگی ، به واسطه رشته محكمی از عوامل پایداری چون دین و ملیت با هم متحدند .

گرچه آنها در جمع خود به زبان و لهجه مادری سخن می گویند و به آداب و رسوم نیاكان خویش پایبندند اما همواره از اینكه مسلمان و ایرانی هستند به خود می بالند . یكی از دلایل تنوع چشمگیر ساكنان خراسان رضوی ،كوچ اختیاری و یا اجباری به سرزمین وسیع و حاصلخیز بوده است . در سفری از شمال به جنوب خراسان رضوی تنوع نژادی و گوناگونی گویش مردمان آن نواحی را به روشنی می بینیم . از جمله ویژگیهای فرهنگی مردم خراسان رضوی ، علاقه به موسیقی بومی است كه در جشنها و مراسم اجرا می شود.

با پراكندگی طوایف در استان خراسان رضوی ، شیوه های اجرای موسیقی نیز متنوع است . موسیقی كردهای شمال خراسان رضوی ، تركمنها ، بلوچها و شرق خراسان رضوی هریك به تنهایی حائز اهمیت است .به طور كلی آلات موسیقی خراسان رضوی عبارتند از ، دوتار ، سرنا، دهل ، دپ، قشمه، كمانچه ونی . بلوچها نیز در نواختن ساز قیچك از مهارت خاصی برخورداند .

بلوچها بیشتر در شرق و جنوب خراسان رضوی مستقرند و به فعالیتهای كشاورزی و دامداری مشغولند ، آنهامسلمان و غالبا اهل سنت هستند . مردان و زنان بلوچ نیز در استفاده از پوشاك سنتی خویش اصرار می ورزند . زنان بلوچ علاوه بر به كار گیری پارچه های گلدار ، در تهیه پوشاك سنتی خویش از هنر سوزن دوزی استفاده می كنند . گلدوزی ساده دور یقه ، آستین و جلیقه زنان و قیطان دوزی لباس تقریبا در میان عشایر و روستانشینان تمام نقاط خراسان رضوی رایج است .

عربها در جنوب خراسان رضوی ، اسماعیلیان در حوالی بیرجند ونیشابور ، بختیاریها در نوخندان درگز ، هزاره ها در شمال و شرق خراسان رضوی ، تاجیكها در شرق خراان و مشهد ، حیدری ها در تربت حیدریه و جنوب خراسان رضوی و سیستانیها در شرق و جنوب خراسان رضوی.

اغلب مهاجرتهای داخلی استان منحصر به كوچ روستاییان به مراكز شهری است . شهر مشهد تقریبا از تمامی نقاط ایران و برخی كشورهای دیگر از جمله عراق و افغانستان مهاجر پذیرفته است . در شمالی ترین نواحی خراسان رضوی ، تركمنها زندگی می كنند ، آنها مسلمان و اهل سنت هستند و به زبای تركی و به لهجه تركمنی تكلم می كنند و بیشتر به كارهای كشاورزی ، دامداری و بافت قالیچه مشغولند . پوشاك مردان وزنان تركمن بسیار ظریف وزیباست .زیور آلات خاص تركمن ها برزیبایی پوشاك زنانه می افزاید .

كردها و تركها در منطقه وسیعی از نواحی شمال خراسان رضوی زندگی می كنند . تعدادهر یك از این دو گروه بسار بیشتر از تركمنهاست . مذهب این اقوام ، شیعه اثنی عشری است و به زبانهای تركی و كردی تكلم می كنند . تركیب جمعیتی شهرهای بجنورد ، شیروان ، قوچان ، اسفراین ، درگز و كلات علاوه برفارسی زبانان از این دو گروه شكل گرفته است . در این مناطق پوشاك مردان و زنان از ویژگیهای خاصی بر خوردار است كه آن را از بقیه نقاط خراسان رضوی متمایز ساخته است ظریفتیرین پارچه های ابریشمی در كارگاههای سنتی زاوین كلات بافته می شود . به كارگیری رنگهای قرمز ، زرد، صورتی و سورمه ای در این پارچه ها ، پوشاك محلی تركمنها ، كردها و تركها را به یك اثرهنری بدیع مبدل ساخته است.

نذورات
یکی از آداب و رسوم زیبای مردم مشهد در این ایام، انجام نذورات و مبرات می باشد. این موضوع با توجه به حضور گسترده ی هیات عزاداری از سراسر استان و کشور، صحنه هایی زیبا از عشق و دلدادگی مردم شهر بهشت به ساحت قدسی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به نمایش می گذارد. از گذشته های دور، مردم مشهد میزبان دسته های عزاداری در منازل خود بودند.

دسته های عزاداری مخصوصاً از شهرهای اطراف به مدت دو روز و بیشتر در منازل شخصی مشهدی ها ساکن می شدند و صاحبخانه خود را موظف به خدمت گذاری به آنان می دانست. برپایی ایستگاه های صلواتی در مسیر دسته های عزاداری، پهن کردن سفره های نذری و پذیرایی با غذاهایی همچون شله، حلیم و ... ، انجام خدمت به هیات های عزاداری در طول مسیر دسته ها همچون توزیع آب، کمک به ایستگاه های صلواتی، و .. از جمله ی این امور می باشد که هنوز هم رواج دارد.